Bir çiftin ya da bekar bir kadının hamilelik öncesi hamilelik planlaması yaparken gerekli doktorlarla danışmanlığına gebelik öncesi danışmanlık denir. Günümüzde, pek çok kadın tarafından tercih edilen danışmanlık, sunulan birçok hastalığın, bebeklerde ortaya çıkma yeteneği, anne ve bebeği tedavi etme yöntemleri sunulmuştur. Böylece, erken gebelik önerileri için çok önemli bir istişaredir, ancak birçok problemle ilgili birçok problemle doğan istenmeyen durumları önlemenin yanı sıra, aileniz ve hayatınız için çok önemli bir konudur.
Gebelik Öncesi Danışma Nedir?
Gebelik öncesi danışmanlıkta sağlıklı bir hamilelik ve doğum süreci geçirmek için gebe kalmadan önce kadının sağlığının kontrol edilmesi, varsa olumsuz durumların engellenmesi ve gebelik hakkında bilgilendirilmesi sağlanır. Anne ve baba olmak isteyen çiftlerin psikolojik, sosyal, fizyolojik ve ekonomik yönden hazır olması gerekmektedir. Hemşire ve ebeler bu konularda ihtiyaç duyulan bilgilerin çiftlere aktarılması için danışmanlık yapmaktadır.
Verilecek bu bilgilerde anne ve bebek sağlığının büyük oranda yükseltilmesi amaçlanır. Gebelik öncesi danışmanlık, anne adayına gebelikten önceki yaşam şekli, beslenme, kronik hastalıkların kontrolü ve düzenli ilaç kullanımı ilgili sağlık çalışanları tarafından yönetildiği bu dönem annenin gebeliğinde, doğumunda ve doğum sonrasını sorunsuz geçirmesinde faydalı olacaktır.
Hamilelik zamanında veya sonrasında oluşabilecek komplikasyonların erken tespiti ve tedavisini sağlayan gebelik öncesi danışmanlık anne ve bebek ölümlerini, düşük riskini ve doğumdan sonra oluşabilecek hastalıkların engellenmesini sağlayan hayati bir öneme sahiptir. Özellikle anne ve baba olmak isteyen adaylarının daha önceden düşük yaşayıp yaşamadığına, geçirilen enfeksiyon veya hastalıklara, otoimmün hastalığı, uterus şekil bozukluğunun olup olmadığı araştırılır.
Gebelik öncesi danışmanlık için gelen tüm hastalarımıza bağımlılık yapıcı herhangi bir madde kullanıp kullanılmadığı sorulur. Kullanıldığı tespit edilirse maddenin fetüs üzerinde yaratabileceği yan etki ve zararları anne baba adaylarına aktarılıp konu üzerinde tartışılmalıdır.
Gebelik Öncesi Danışmanlık Hizmetleri
-
Düzenli ve temkinli izlenimler ile erken risklerin belirlenmesi.
-
Risklerin oluşturacağı olumsuz etkileri önlemek için gerekli önlemleri zamanında almak.
- Kişiye, yapılan bütün uygulamaları anlatmak.
- Hamilelikte oluşan bütün durumlar için anne adayı bilgilendirilmelidir.
-
Hamileliğin bir kadın ve ailesi üzerinde getirebileceği fiziksel ve duygusal değişiklikleri en aza indirmek.
Gebelik Öncesi Danışmanlık Amaçları
- Anne ve bebeğin sağlıklı olması.
- Risk değerlerinin tespiti sağlanıp ortadan kaldırılması için müdahale sağlanması.
- Hamilelik, doğum ve ebeveynlik konusunda ailelere bilgi verilmesi.
- Doğuma hazırlanan aile ile güvenli ilişki kurulması.
- Gebe olan kişinin doğru kaynaklara yönlendirilmesi.
Gebelik Öncesi Danışmanlığın Yararları
Gebe olan kadınların %10 oranında ruhsal değişiklik ve depresyon görülmektedir. Bu nedenden dolayı hamilelik sürecinin fiziksel ve ruhsal anlamda sağlıklı geçmesinde yardımcı olur. Sorunsuz ve sağlıklı bir doğum sürecinin gerçekleşmesini sağlar. Anne – bebek ölümleri ve hastalıkları azalır. Diyabet hastası olan kadınların düşük riski gebelik öncesi danışmanlık sayesinde daha aza indirilirken, doğum öncesi ve sonrası oluşabilecek komplikasyonlar da azaltılmaktadır.
Gebelik Öncesi Hazırlık
Hamilelik fizyolojik bir durumdur, fakat bazen hamilelik sürecinde hem annenin hem de bebeğin hayatını tehlikeye sokabilen bazı durumların gerçekleşmesi mümkündür. Normal yürüyen gebeliklerde bile anne adayının fizyolojisinde gerçekleşebilen değişiklikler anne ve bebeğin hayatını tehdit altına alabilir. Hamilelik sürecinde yapılacak takipler sırasında doktor ve diğer sağlık personellerin ilkinde yapması gereken tetkik gebelik süreci boyunca oluşabilecek değişikliklerin belirlenmesi, tıbbi ve patolojik durumların erken teşhisi ve bu durumların ez aza indirilmesidir.
Doğumdan önceki süreç olarak adlandırılan bu dönemde anne adayında gerçekleşebilecek sağlık sorunlarının tespit edilmesi ve tedavi edilebilmesidir. Annenin sağlıklı, bakımlı ve sorunsuz bir hamilelik süreci geçirmesi, bebeğin sağlıklı olması ve sağlıklı bir doğumun sağlanmasıdır. Gebelik öncesi danışmanlık yalnızca tıbbi hastalığı olan kişiler için değil, anne olmayı düşünen bütün kadınları kapsamaktadır.
Hamilelikten önce anne adaylarının tıbbi, sosyal ve genetik durumlarının soruşturulması ve iyi bir hale getirilmesi için gebelik sonuçlarının geliştirilmesi amaçlanır. Gebelik öncesi danışmanlık anne adayının risklerinin tespit edilmesi düzenli beslenme, egzersiz, yaşam tarzı gibi değişiklik önerilerini içerir. Anne adayı bütün hastalıklar yönünden detaylı bir şekilde sorgulanmalı, diyabet, hipertansiyon, epilepsi, kalp hastalıkları, varis ve damar tıkanıklığı, böbrek ve karaciğer hastalıkları, guatr bozuklukları ayrıntılı ele alınmalı, hamileliği etkileyen enfeksiyonlar araştırılmalı, gerekli tetkik, tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.
Gebelik Öncesi Beslenme Değerlendirmesi
Kilosu çok düşük ve çok fazla olan kadınların hamileliği risk altındadır. Kadın hastalıkları ve kadın doğum uzmanı Op. Dr. Burçak Tok aşırı kilolu kadınların yanı sıra aşırı zayıf kadınların da gebelik öncesi danışmanlıktan faydalanabileceğinin altını çiziyor.
Nöral tüp defekti (NTD), fetüs gelişiminin erken döneminde gerçekleşen, hayat boyu komplikasyonlara neden olan bozukluklardır. Hamilelikten önce ve sonra folik asit kullanımı bu bozuklukların oluşma riskini azaltmaktadır. Gebe kalmak isteyen tüm kadınların günde mutlaka 0.4 mg. folik asit kullanmalıdır. Bununla birlikte gebe kalmayı isteyen kadınların yeme bozuklukları düzeltilmeli ve A vitamini içeren multivitamin takviyeleri almaktan kaçınmalısınız.
Kullanılan İlaçların Değerlendirilmesi
Akne tedavisinde kullanılan isotretinoin, yüksek derecede teratojenik olduğundan anne olmak isteyen kişilerin kesinlikle kullanmaması gerekir. Aksi taktirde bu ilaç yüzünden yüz, beyinde ve kalp damarlarında %20 oranında kusurlara neden olabilir.
Hamile kalmayı önleyen doğum kontrol ilaç kullanımı durdurulmalı ve implantlar çıkarılmalıdır. İmplantın çıkarılmasından sonra bir adet süreci geçirdikten sonra gebe kalınması önerilir. Vajinaya uygulanan sperm öldürücü jeller, fitiller ya da ilaçlar fetüs üzerinde herhangi bir olumsuz etki yaratmadığı tespit edilmiştir.
Epilepsi nedeniyle antikonvülsan ilacını kullanan kadınların en az iki boyunca nöbet geçirmediği kanıtlandıysa ilaçlar kesilebilir. İlacın kesilememesi durumunda en az yan etkisi olan ilaçlar tercih edilebilir.
Sosyal Değerlendirme
Gebe kalmak isteyen kişilerin sosyal çevresi ve yaşam tarzı önemlidir. Bu durum doğacak bebeğin hayatta kalmasıyla yakından ilişkili olabilir. Gebelik öncesi danışmanlık hizmeti sırasında tüm anne olmak isteyen kişilere alkol, tütün gibi bağımlılık yapıcı bir madde kullanıp kullanmadığı sorulur. Bu maddelerin kullanıldığı tespit edilirse bebek üzerinde etkileri veya zararları araştırılır.
Tütün kullanımı, bebeklerin düşük doğmasına neden olabilir. Kokain kullanımı, erken doğum ve plasentanın erken ayrılması gibi çeşitli komplikasyonlara neden olabilir.
Hamilelik sırasında günde üç fincandan fazla kafein tüketiminin düşük yapma ve büyüme geriliği oranını artırdığı gösterildiğinden, gebelikten en az üç ay önce kafein kullanımı azaltılmalıdır.
Özel sigortalı kadınlar, hamilelik öncesi görüşmelerde, hamilelik süresince sigorta şirketinin ne kadar ödediğini öğrenmelidir. Sosyal güvencesi olmayan kadınlarla için bu konu hakkında araştırma yapılmalıdır.
Çocuk Sahibi Olmadan Önce Nelere Dikkat Edilir?
Çocuk sahibi olmadan önce dikkat edilmesi ve yapılması gereken birçok husus vardır. Anne ve baba adayları bebeklerini kucaklarına almadan önce tüm bu hususları geçmeli ve hem psikolojik hem de ekonomik olarak bu değişime kendilerini hazırlamalıdır.
Gebe kalmaya karar veren kişiler gebe kalmadan önce uzman bir doktora gitmeli ve kişinin sağlık durumu kontrol edilmeli. Sağlık durumuna göre gerekli önlemlerin alınması gerekir.
Doktor tarafından gebe kalmak isteyen kişinin beslenme alışkanlıkları, kilo alıp-vermesi, alkol ve sigara gibi alışkanlıklar da gözden geçirilmeli. Bunların hepsini hamilelik öncesi tespit etmek ve sağlıklı bir hamilelik için gerekli şekilde düzenlemek gerekir.
Gebelik Öncesi Danışmanlık Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
1-Hamile Kalmadan Önce Doktora Gidilmeli Mi?
Hamilelikten bir süre önce doktorunuzu görünebilirsiniz. Bu doktor kontrolünde vajinal smear, servikal kültür ve bazı kan testleri yapılabilir. Bu kan testleri ile rubella, hepatit B, toksoplazmoz ve su çiçeği gibi aşıyla korunan hastalıkları olup olmadığı belirlenir.
2-Gebeye Hangi Konularda Eğitim Verilir?
Hamilelik okuluna katılan tüm anne adayların gebelik egzersiz ve yogası, doğum, bebek bakımı, emzirme, bebeğin sağlığı, lohusalık, lohusalık egzersizleri ve yogası, aile planlaması vb. gerekli konularda bilgi sahibi olması için düzenlenen programlara katılım sağlanmalıdır.
3-Doğum Öncesi Neden Önemlidir?
Doğum öncesi danışmanlıkta takibin niteliği son derece önemlidir. Bu takiple birlikte kişinin hamilelikten önce olan hastalıkları ve hamileliğin risk oranı belirlenir, hamilelik belirtileri olarak ortaya çıkabilecek rahatsızlıkların erken tanı ve tedavisi sağlanır.
4-Gebelik Takibi Ne Zaman Yapılır?
Hamileliği 18 ve 24. haftaları arasında (tercihen 20-22. haftaları) yapılmaktadır. İlk takipten sonra herhangi bir şeyin değişip değişmediği sorulmalıdır. İlk muayenede kaydedilen ultrason geçmişinizi gözden geçirin. Doğum sonrası bakımın ilk amacı anne ve bebeğin sağlığının korunmasını ve aile ve toplum desteğini geliştirmeye yardımcı olmaktır.
5-Anne, Bebeğinin Sağlığı İçin Nelere Dikkat Etmelidir?
6-Doğum Sonrası Bakım Neden Önemlidir?
