Genellikle 20-45 yaş aralığındaki kadınlarda yumurtalık kisti daha çok görülmektedir. Çünkü yumurtalıklar bu yaş aralığında aktif olarak kullanılmaktadır. Başta iyi huylu olarak görülen bu kistler sonrasında nadiren kansere dönüşebilmektedir. Küçük yapıya sahip olduklarından dolayı tam olarak semptomlar görülmeyebilir. Bazı yumurtalık kistleri ise kendiliğinde iyileşme gösterebilirler. Yumurtalık kistinin tedavisi için ilk olarak kistin büyüklüğü ve türü tespit edilmektedir. Kistin kişi sağlığına zararı yoksa doktorlar ortalama 3 ay kadar hastayı gözleme almaktadır.
Gerek duyulursa gözlem süresinde yumurtalık kisti tedavisi uygulanmaya başlanır. Yumurtalık kistinin büyümesi durumunda ciddi sorunların oluşacağından dolayı ameliyat gerekmektedir. Büyük kistlerin genellikle kötü huylu olma olasılığı yüksektir. Bu durumda olan kişilerde laporatomi tedavisi uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra küçük ve iyi huylu olan kistlerin tedavisinde de laparaskopi tedavisi uygulanmaktadır.
Yumurtalık Kistinin Belirtileri
Yumurtalık kistlerinin birçok belirtisi olduğu gibi belirti göstermeme durumu da mevcuttur. Küçük boyutlu ve iyi huylu kistler nadiren belirti göstermeyebilir. Yumurtalık kistlerinin oluşturduğu semptomlar kasıklarda ağrı, adet düzensizliği, mide bulantısı, göğüs hassasiyeti, kısırlık, ağrılı adet dönemi, ağrılı cinsel birliktelik, aşırı tüylenme, kabızlık gibi belirtiler yumurtalık kistinin habercisi olabilir. Kesin teşhis için alanında uzman bir doktora danışılmalıdır.
Yumurtalık Kisti Neden Oluşur?
Yumurtalıklarda oluşan kistler her zaman kötü huylu olmayabilir. İyi huylu da olabilen kistler izlenebilir veya cerrahi olarak çıkarılabilir. Yumurtlama sırasında veya adet döngüsü sırasında kendiliğinden ortaya çıkan yumurtalık kistleri, çoğu zaman kendiliğinden geriler ve iyi huyludur. İyi huylu yumurtalık kistleri “fonksiyonel kistler” olarak bilinir. Yumurtlama olmamasına bağlı olarak sıvı birikmesi sonucu oluşan 3-10 cm ve üzeri büyüklükteki foliküler kistler de bu grupta yer alır. Bu tip kistin ultrasonografik görüntüsü, karnabahar şeklinde çıkıntıları olmayan temiz, serbest akan bir tümördür ve bunun iyi huylu bir fonksiyonel kist olabileceğini gösterir. Bu tip yumurtalık kisti için ameliyat kararı vermek yerine bir sonraki adet döneminde takibe öncelik verilecektir.
Yumurtalık Kistleri Kaç Çeşittir?
1-İnklüzyon Kisti: Fonksiyonel olmayan bir kisttir. Genellikle küçük boyuttadır. Herhangi bir belirtiye neden olmaz ve ultrasonda tespit edilemez. Bazı araştırmacılar, bu küçük kistlerin uzun süreli yumurtalık kanserinin habercisi olabileceğini düşünüyor.
2-Follikül Kisti: Yani genç olan bireylerde en sık görülen yumurtalık kisti türüdür. Genellikle semptomlara neden olmazlar, ancak adet görmeyi geciktirebilirler. Bunun nedeni gelişen yumurtanın çatlamaması ve büyümeye devam etmesidir. Boyutları genellikle 2-3 cm’dir ve tedavi gerektirmez. Herhangi bir komplikasyona neden olmazlar. Bazen kisti küçültmek için doğum kontrol ilaçları kullanılabilir.
3-Korpus Luteum Kisti: Her yumurtlamadan sonra yumurtanın alındığı doku farklılaşarak korpus luteum adı verilen bir dokuya dönüşür ve gebelik durumunda plasentadan salınana kadar buradan progesteron üretilir. Bazen bu doku kist şeklini alır ve korpus luteum kisti olarak adlandırılır. Genellikle 3-4 cm boyutundadır. Hormon salgıladığı için adeti geciktirebilir. Herhangi bir komplikasyon gelişmezse, tedaviye gerek yoktur. Kendi kendine ortadan kaybolabilir.
4-Teka Lutein Kisti: Hormonların aşırı salgılanması nedeniyle kısırlık tedavisi gören kişilerde sıklıkla çift taraflı olarak görülür. Tedavi için yatak istirahati ve takip gereklidir.
5-Gebelik Luteoması: Hamilelik döneminde görülen kistik bir yapıdır ve bazen 20 cm uzunluğa kadar çıkabilmektedir. Gebeliğin sonlarına doğru geriler.
Yumurtalık Kisti Hangi Durumlardan Dolayı Olur?
Yumurtalık kistinin meydana gelme durumlarından bazıları şunlardır;
- Aşırı kilolu olmak,
- Adet düzensizliği,
- Pelvik enfeksiyonlar,
- Hormon bozuklukları,
- Tiroid bezlerinin yeterli çalışmaması gibi nedenlerden dolayı yumurtalık kisti görülebilmektedir.
Yumurtalık Kisti Patlaması
Yumurtalık kistlerinin gelişmesiyle birlikte içlerindeki sıvı da artar. Bir süre sonra bu sıvı kistin duvarını sıkar ve yırtarak yumurtalık kistine yol açar. Bu rahatsızlığın altından zaman geçmiş, seks vs. birkaç faktör devreye girer.
Küçük bir kist yırtıldığında kişi fark etmeyebilir ve yaşayabilir ancak kist büyüdüğünde veya tümör yırtıldığında sürekli kanamaya neden olursa kişide şiddetli ağrı, bilinç kaybı veya bayılma ve mide bulantısı görülebilir. Bu vaka nadir de olsa yumurtalık kisti rüptüre olan hastanın hayatının tehlikede olması çok muhtemeldir.
Yumurtalık kisti olduğunu bilen hastaların bu belirtiler ortaya çıkar çıkmaz doktora gitmesi, acil müdahale edilmesi gerekir. yumurtalık kistinin patlayıp patlamadığının tanısı normal muayene veya ultrason ile kolaylıkla konulabilir. Patlama ileri düzeyde değilse gözlem ve destekleyici tedaviler; hayatı tehdit ediyorsa, ameliyatla müdahale etmek en iyisidir.
Yumurtalık Kistleri Tedavi Yöntemleri
Yumurtalık kisti tedavisi kistlerin cinsine göre değişiklik göstermektedir. Basit kistler genellikle izlenir ve onları küçültmek için doğum kontrol hapları kullanılır. İltihaplı kistlerde antibiyotik tedavisi tercih edilir. 8-10 cm’den büyük veya büyümeye devam eden, ultrason ve kan testlerinde kötü huylu olan kistler cerrahi olarak çıkarılmalıdır.
Yumurtalık Kistlerinde Başlıca Cerrahi Tedaviler Nelerdir?
Cerrahi yaklaşım kistin boyutuna, ultrason görüntüsüne ve kistin iyi huylu veya köyü huylu olmasına göre seçilir.
Laparaskopi
Tümör küçükse ve iyi huylu görünüyorsa, yalnızca tanısal laparoskopi veya ek olarak cerrahi gerekli olabilir. Özel ince cerrahi aletler ve bu kesilerden teleskopik bir sistem kullanılarak göbeğin hemen altında ve karında bir veya iki tane daha küçük kesiler ile karın içi rekonstrüksiyonu esas alınır. Bu yöntemle kisti çıkarmak mümkündür. Bu yöntem daha az ağrılıdır ve hastanede kalış ve işe dönüş süresi daha kısadır. Estetik olarak sonuçlar açık cerrahiye göre daha iyidir.
Büyük kistler ve kötü huylu olabilecek kistlerin çıkarılması için kullanılan yöntemdir. Ameliyat sırasında gerekirse kist ile birlikte yumurtalıkların da alınması gerekebilir.
Yumurtalık Kisti Tedavisi Nasıl Yapılır?
Yumurtalık kistlerinin tedavisi hastada görülen semptomlara göre belirlenen bir süreçtir. Bir kistin herhangi bir belirti veya rahatsızlığa neden olmadığı durumlarda, kisti izlemek için sadece düzenli kontroller yeterlidir. Ancak hastada adet düzensizliği gibi belirtiler ortaya çıktığında tedavi yöntemlerine başvurmak gerekir.
Yumurtalık kistlerinin tedavisinde hormonal dengeyi sağlamaya yönelik ilaç tedavisi en sık kullanılan yöntemdir. Bu yöntemde adet döngüsünün düzenlenmesini sağlamak için sıklıkla doğum kontrol hapları kullanılır. Hormonal dengenin yeniden sağlanması ile yumurtalıklardaki kistler zamanla küçülecek ve yok olacaktır.
Sürekli büyüme eğiliminde olan büyük kistler veya kistler, düzenli izleme altında ameliyat gerektirebilir. 8-10 cm uzunluğa kadar olan ve hastada şiddetli ağrıya neden olan kistler cerrahi olarak alınabilir.
Yumurtalık Kanserlerinde İyi Huylu ve Kötü Huylu Ayrılma Kriterleri
İyi Huylu Kistler:
- Kistik görünümde,
- Düzgün sınırlı,
- Hareketli, mobil,
- Tek taraflı,
- 6 cm den küçük olurlar.
Kötü Huylu Kistler:
- Katı görünümde,
- Sınırları düzensiz,
- Etrafa yapışık,
- Çift taraflı,
- 6 cm den büyük olurlar.
Yumurtalık Tümörü Ne Zaman Tehlikelidir?
Yumurtalıkta bulunan tümörler türlerine göre değişiklik gösterebilir.
- Yumurtalık kistlerinin oldukça bilinen bir türü olan iyi huylu ve kötü huylu “kanserli” kistleri ayırt etmek çok önemlidir. Burada yaş belirleyicidir; çünkü bu tümörlerin kansere dönüşme riski yaşla birlikte artıyor.
- Mezotelium adı verilen epitelyal tabaka, yumurtalık yüzeyini ve karın zarını kaplar. Bu tabakadan daolyı oluşan tümörlere epitelyal tümör adı verilir. Tüm yaş gruplarında en çok rastalanan tümörlerdir. Yumurtalık kistlerinin yaklaşık %60-70’i bu tabakadan oluşur. Epitelyal tümörler iyi huylu veya kötü huylu olarak ikiye ayrılır.
- Epitelyal olmayan grup, germ hücreli tümörler ve seks kord-stromal olarak sınıflandırılır. Germ hücreli tümörler yumurta hücrelerinden kaynaklanır. Yumurta ile epitelyal hücreleri arasındaki boşluktan kaynaklanan ve hormon üreten hücrelerden oluşan tümörlere seks kord-stromal denir. Germ hücreli tümörler tüm yumurtalık kistlerinin yaklaşık %15-20’sini ve stromal tümörlerin yaklaşık %8’ini oluşturur.
Yumurtalık Kisti Ne Zaman Ameliyat Edilmeli?
- Kitle katı veya yarı katı ise,
- Menopoz sonrası veya ilk adetten önceki kistler,
- Beş santimden büyük ve gözlem veya doğum kontrol hapları ile baskılanmaya rağmen devam eden kist,
- Kötü huylu veya kanser olma riski olan kist,
- Hızlı büyüyen kist olduğunda,
- Pelviste asit ve metastaz belirtileri olduğunda
- Torsiyon durumu olduğunda ameliyat edilmelidir.
Yumurtalık Kanserinde Yaş Faktörü
Türü ne olursa olsun, yumurtalık kisti ameliyatı olmaya karar vermede yaş en önemli faktördür. ABD’de yumurtalık kisti sorunu olan 1200 kişinin patolojisi üzerinde yapılan bir çalışmada, 20 yaş altı ve 40 yaşına kadar cerrahi olarak çıkarılan tümörlerde kanser olma olasılığının yaşlar arasında %7 ve %30 olduğu bulunmuştur. Elli yaşından sonra bu oran yükselir.
Polikistik Over Nedir?
Bir yumurtalıkta 12’den fazla folikül varsa polikistik overdir. Çoklu kist olan kişilerde cerrahi tedavi uygulanmaz. Hastanın tüylenme artışı, adet gecikmesi, yumurtlama olmaması, sivilce gibi polikistik over sendromu semptomları varsa, ilaç tedavisi, diyet ve egzersiz tavsiye edilir.
Yumurtalık Kisti Ameliyatında Neye Dikkat Edilir?
Yumurtalık kistlerinin cerrahi yöntemine hastanın yaşı ve yumurtalık kistinin şekline göre karar verilir. Yumurtalık kistinin kötü huylu olup olmadığının belirsiz olduğu durumlarda laparoskopik veya robotik cerrahi tercih edilir. Bu yöntemde karın boşluğuna üç noktadan girilerek kist değerlendirilir.
Yumurtalık kisti iyi huylu olarak kabul edilirse, yumurtalığa dokunmadan kisti çıkarmak ve doktora götürmek yeterlidir. Kanser durumunda sadece kanserli yumurtalık dokusu alınır ve erken evrede olan genç ve hamile kalmak isteyen kadınlarda aşamalı ameliyat yapılır. İleri evrelerde açık ameliyatla kanserin yayıldığı dokular yumurtalıklarla birlikte alınır.
Yumurtalık Kistleri Kanserleşir Mi?
Yumurtalık kistleri genellikle iyi huylu olurlar. Yaşlılıkta ortaya çıkan, iki taraflı, katı, yapışık, düzensiz yüzeye sahip ve hızla büyümeye eğilimli, çok sayıda katı parçaya sahip olan, karında sıvı birikmesine neden olan, ameliyattan sonra doğal olarak gitmeyen tümör belirteçleri adı verilen bazı tümör belirteçleri vardır. Yüksek kan sayımı olan kistik formlarda kötü huylu kist riski nedeniyle cerrahi önerilir. Şüphelenmeye muayene ve ultrasonda ortaya çıkan sonuçlar yardımcı olur.
Yumurtalık kistlerinin kanserli olduğundan şüpheleniliyorsa, hızlı doku teşhisi olan bir merkezde ve deneyimli bir kadın doğum uzmanı tarafından hemen ameliyat yapılmalıdır.
Yumurtalık Kisti Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
1-Yumurtalık Kisti Ne Zaman Ağrı Yapar?
Yumurtalık kistleri genellikle şiddetli ağrıya neden olmaz. Otururken veya diz karına doğru çekildiğinde kasıkta ani ağrı oluşabilir. Kist yırtılırsa veya kist kendi kendine dönerse kasık ve karında şiddetli ağrılara neden olabilir.
2-Yumurtalık Kisti Patlaması Nasıl Anlaşılır?
Patlayan kist bir kan damarı üzerindeyse kanama oldukça şiddetli olabilir. Karın ağrısı, şişkinlik, bayılma, göz kararması ve düşük tansiyon gibi belirtiler kanayan kistin belirtileridir.
3-İyi Huylu Yumurtalık Kist Kötüye Dönüşür Mü?
Yumurtalık kistleri, türlerine göre iyi huylu veya kötü huylu olarak sınıflandırılabilir. İyi huylu olan, kanser riski taşımayan ancak çeşitli sorunlara yol açan yumurtalık kistleri semptomlarıyla da ön plana çıkmaktadır.
4-Yumurtalık Kisti Kansere Dönüşür Mü?
Yumurtalık kistlerinin çoğu kanserli değildir. Menopozdan sonra yumurtalık kistleri ortaya çıkarsa bu ihtimal akılda tutulmalıdır. Menopoz, bir kadının adet görmeyi bıraktığı zamanı gösterir. Ancak menopozdan sonra kistler oluşursa kanserli olma şansları daha yüksektir.
5-Yumurtalık Kistleri Zararlı Mıdır?
Yumurtalık kistlerinin çoğu iyi huyludur ve tedavi olmaksızın kendi kendine düzelir. Bu kistler varsa belirtilere neden olur. Fakat çok nadir durumlarda rutin bir muayene esnasında kanserli bir yumurtalık kisti keşfedilebilir.
6-Yumurtalık Kistleri Nelere Sebep Olur?
Yumurtalık kistlerinin en sık nedeni; hormonal bozukluklardır. Normalde her adet döneminde overler içinde yumurtalığa taşıyan ve 3 cm büyüklüğe ulaşabilen folikül adı verilen bir tümör oluşur. Kist daha sonra patladı ve yumurta açığa çıktı.
7-Yumurtalık Kisti Kimlerde Görülür?
Yumurtalık kistleri genellikle adet gören kadınlarda bulunur. Henüz adet görmeye başlamamış genç kızlarda veya menopoz sonrası kadınlarda daha az görülür. Ailesinde yumurtalık ve rahim kanseri öyküsü olan kadınlar da risk altındadır.
