Doğum

Doğum, ortalama 40 hafta boyunca anne karnında büyüyüp gelişen bebeğin anne rahminden dışarı çıkmasıdır. Yapılan araştırmalara göre bebekler doğacağı zamana kendileri karar verir ve doğmaya hazır olduklarında vücutlarından salgılanan bazı maddeler anneye ulaşır ve böylece anne kendi oksitosinini salgılamaya başlar. Anne adaylarının hamilelik dönemi boyu sabırsızca beklediği doğum anı yaklaştıkça akıllardaki tek soru hangi doğum şekli ile yapacağıdır.

Doğum Çeşitleri Nelerdir?

Hamilelik olduğunu öğrenen anneler daha ilk andan itibaren bebeğinin nasıl dünyaya geleceğini ve bebeğinin ne kadar iyi gelişeceğini düşünmeye başlar. İlk haftalarda doğum şekli, bebeğin ve annenin anatomisine göre tam olarak netleşmese de, ilerleyen haftalarda aileler ve annelerin farklı doğurma yöntemleri arasında seçim yapmaları mümkün olacaktır. Normal doğumun yanı sıra annenin yaşayacağı sancıyı en aza indirmek için zaman içinde farklı teknikler geliştirilmiştir.

Normal Doğum

Bebeğin anne karnından herhangi bir cerrahi müdahale olmadan dış dünyaya gelmesine normal veya vajinal yoldan doğurma denir. Kasılmalar, su gelmesi veya lekelenme gibi durumlarla kendini gösterir. Yüzyıllardır kullanılan normal doğum, doğal doğum olarak da bilinmektedir. İlaç, ağrı kesici ve herhangi bir tıbbi müdahale olmadan gerçekleşen bu doğumda ilk olarak rahimde kasılmalar başlar. Hamileliğin 37 ve 42. haftaları arasında başlayan kasılmalarla birlikte bebeğin vajinal yoldan dünyaya gelmesi olayı gerçekleşir. Normal doğum üç adımda gerçekleşir.

İlk aşamada rahim kasılmaları gerçekleşir. Bu kasılmalar her 10 ila 15 dakikada bir meydana gelir ve yaklaşık 14-16 saat sürebilir. Kasılmalarla birlikte bebeğin dışarı çıkabilmesi için rahim ağzının 8-10 cm açılması beklenir. Kasılmaların şiddeti zamanla artacak ve kasılmaların hissedildiği dakikalar arasındaki süre 2-3 dakikaya kadar düşecektir. İkinci aşamada bebeğin doğması gerçekleşir. Annenin ıkınma ve itme hareketleriyle birlikte bebeğin daha kısa bir süre içerisinde doğmasını sağlamak mümkündür. Bu aşama kısa sürebileceği gibi birkaç saatte sürebilir. Son olarak 3. aşamada ise plasenta rahimden ayrılır.

Vajinal doğum yapmanın pek çok avantajı vardır ve kendine güvenen, sancıların üstesinden geleceğine inanan çoğu kadın, sezaryen gerektiren birkaç istisnai durum dışında normal doğum yapmayı tercih ederler. Hamile olduğunu öğrendikten sonra annelik duygusunu deneyimlemeye başlayan kadınlar, doğum tecrübesini baştan sona yaşamak isterler. Doğum sırasında ilaç kullanılmadığı için anne adayı uyuşukluk hissi yaşamaz ve uyanık olur. Bebeğin doğduğu an daha erken bir kavuşma yaşayıp daha güçlü bir bağ kurma fırsatına sahip olurlar.

Normal doğum yapan kadınlar, ağrı kesici ilaç yapılan kadınlara kıyasla vücutlarında daha çok endorfin salgılanır. Bu da annelerin normal hayatlarına daha çabuk dönmelerini sağlar. Aynı zamanda vajinal yolla doğum yapan kadınların, sezaryen yapan kadınlara göre ağrılarının daha az olduğu tespit edilmiştir.

Sezaryen

Sezaryen, cerrahi bir operasyonla gebenin karın bölgesine açılan kesi ile bebeğin dünyaya getirilmesini sağlayan ameliyattır. Ortalama 1 saat süren sezaryen ameliyatlarında anne adayı normal doğuma kıyasla iki üç kat daha fazla anesteziye maruz kalmaktadır. Sezaryen, normal doğum sırasında gelişen risk durumunda veya zamanı gelmesine rağmen hala doğmayan çocuklarda tercih edilen yöntemlerden bir tanesidir. Sezaryende anne adayına spinal, epidural veya genel anestezi yapılarak, anne karnına ve rahmine büyük bir kesi atıldığı için bu yöntem cerrahi bir işlem olarak kabul edilir.

Vajinal doğumun güvenli bir şekilde tamamlanmasının mümkün olmadığı durumlarda sezaryen daha çok tercih edilir. Anneyi veya çocuğu tehdit eden bir durum tespit edildiğinde, tıbbi müdahalenin de oluşturacağı riskler göz önünde bulundurularak sezaryen tercih edilmelidir. Bu riskli durumlar arasında bebeğin uygun pozisyonda olmaması, bebeğin ideal boyuttan daha iri olması, plasentanın erken  ayrılması, bebeğin nabzının zayıf olması ve ilk hamileliğin 35 yaşından sonra olması gibi durumlar sayılabilir. Anne adayının psikolojisinin sancıya dayanacak kadar güçlü olmaması da sezaryen tercih nedenlerinden biri olarak sayılabilir. Sezaryen, özellikle Türkiye’de vajinal doğumdan sonra en tercih edilen yöntem haline gelmiştir. 2017 senesinin verilerine göre her 100 bebekten 53’ü sezaryen ile dünyaya gelmiştir.

Fakat, Sağlık Bakanlığı ve birçok uzman sezaryenin ancak normal doğumun mümkün olmadığı istisnai durumlarda öncelik verilmesi gerektiğini belirtmektedir. Hamile kadınlar sezaryen sırasında neredeyse hiç acı veya ağrı hissetmezler. Fakat sezaryen doğumun dezavantajları ve riskleri diğer yöntemlere göre çok daha fazladır. Her şeyden önce sezaryen sırasında anestezi gerektiğinden dolayı anne vücudunu uyuşmuş hisseder ve bu nedenle vajinal doğum sırasında yaşanan hisleri hissedemez. Karın tabakaları kesi ile kat kat açıldığı için annenin iyileşme süresi normal doğuma göre daha uzun sürer. Bu durum annenin bebeğiyle kuracağı yakın temas için engel olabilir ve hastanede kalış süresi daha uzun sürebilir.

Ayrıca sezaryen cerrahi bir işlem olduğu için her ameliyatta olduğu gibi bu ameliyatında riskleri vardır. Normal doğumun avantajlarından bir diğeri de normal doğum sırasında bebeğin  akciğerindeki sıvıyı daha kolay atabilmesidir. Bu süreç sezaryende daha uzun sürebileceği için bebeğinizde geçici solunum problemleri olabilir. Anne ve bebek için hayati risk oluşturan bir durum olduğu vakalarda, sezaryen hayat kurtarıcı bir operasyona dönüşür. Fakat, acil müdahale gerektirmediği taktirde sadece annenin değil doktorunuzun da görüşü alınmalıdır, şartlar normal doğum için uygun değilse sezaryen tercih edilebilir ve bu süreç hakkında bilgi sahibi olunmalıdır.

Suda Doğum

Anne adayının daha rahat ve stressiz bir süreç yaşaması için bebeğin doğmasının su dolu küvette gerçekleştirilmesidir. Küvet önceden steril bir hale getirilir ve içi vücut ısısına yakın derecedeki suyla doldurulur. Anne adayında istenilen rahim açıklığı elde edildikten sonra anne adayı küvete alınır ve süreç başlar. Son yıllarda oldukça tercih edilmeye başlanan yöntemlerden biridir. Vajinal doğuma alternatif olarak kabul edilen bu yöntemde anne adayı, 35-37 derecelik ılık suyun içerisinde doğum yapar. Ilık su anneye rahatlama hissi verdiği için bu yöntemde doğuran kadınlara da ağrı kesici veya suni sancıya verilmesine gerek yoktur.

Buna ek olarak, doğum sırasında anne vücudunun salgıladığı endorfin hormununun su içerisinde daha fazla salındığına dair kanıtlar vardır. Annenin rahatlamasını sağlayan bu hormon aynı zamanda stres ve kaygı seviyesini de daha aza indirir. Suda doğum sayesinde bebek 9 ay boyunca anne karnında kaldığı sudan çıkıp başka bir suya geçmek bebeğin şoka girmesini önler. Ancak suda doğurmanın mümkün olmadığı bazı durumlar vardır. Bu sebepler; bebeğin erken doğması, bebeğin ters gelmesi, ikiz gebelik, aşırı kanama, genital uçuk gibi durumlarda yapılması mümkün değildir. Bununla birlikte suda doğurmak isteyen anne adayların genellikle ikinci veya üçüncü hamileliklerinde tercih etmesi önerilir.

Suda doğurtacak olan doktor ve ekibin daha önceden deneyimli olması, steril bir ortamda yapılmasına ve acil bir durumda sudan hızlı ve verimli bir şekilde çıkış yapılabilmesi sağlanmalıdır.

Epidural (Ağrısız)

Halk arasında ağrısız olarak adlandırılan epidural, anestezi uzmanı tarafından uygulanır. Anne adayı oturur pozisyondayken bel bölgesi steril bir solüsyonla temizlenir ve örtülür. Ardından lokal anestezi uygulanarak bel bölgesine ince bir iğne yardımı ile kateter yerleştirilir. Kateterin dış kısmı hastanın sırt bölgesine yapıştırılır ve hasta ilaç dozu verilmek üzere hazırlanmış olur. İlk etapta verilen düşük doz hastada herhangi bir alerjik reaksiyon gelişip gelişmediğinin tespitini sağlar.

Hamilelik Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Sağlıklı besinleri tüketmek,
• Tütün ve alkol kullanmamak,
• Kahve, çay, gazlı içecek tüketmemek,
• İşlenmiş gıda ve doymuş yağ tüketmemek,
• Yağlı ve baharatlı yiyeceklerden uzak durmak,
• Buhar banyosu, sauna, jakuzi gibi çok sıcak yerlere girmemek,
• Ağır kaldırmamak ve yorucu hareketlerden uzak durulmalıdır.
• Stresten uzak durmak,
• Rahat ayakkabılar tercih etmek,
• Radyasyon yayan görüntüleme cihazlarından uzak durmak,
• Hasta kişilerle yakın temasa geçmemek
• Kasları güçlendirmek adına eğitmen gözetiminde egzersiz yapmak
• Anne ve bebek sağlığı için çok kilo almamaya dikkat etmek,
• Yalnızca doktorun önerdiği ilaçları ve vitaminleri kullanmak,
• Vücudun yeteri kadar dinlenebilmesi için günde 7 ila 9 saat uyumak,
• Yüksek belli iç çamaşırları ve göğüsleri rahat ettirecek sütyenler giymek,
• Sentetik yerine pamuklu ve bol kıyafetler tercih etmek,
• Beli sıkan kemerlerden ve pantolonlardan uzak durmak
• Araba, otobüs ve tren yolculuklarını 6 saatten az tutmak
• Uçak yolculuğu için doktordan onay alarak seyahate çıkılmalıdır.
• Çoklu gebeliklerde 6. aydan sonra cinsel ilişkiye girilmemelidir.

Bebek Doğduktan Sonraki Süreçte Nelere Dikkat Edilmelidir?

Bebek doğduktan sonrası dönem, hamilelik ve doğum sırasında yapılması gerekenler kadar dikkat edilmesi gereken bir dönemdir. Doğumdan sonra başlayan ve ortalama 6 hafta süren bu dönemde annenin psikolojisinde ve fizyolojisinde bazı değişiklikler fark edilebilir. İşte anne adaylarının bu süreci daha kolay atlatabilmeleri için akıllarında tutmaları gereken bazı konular aşağıda sıralanmıştır:

• Tütün ve sigara tüketilmelidir.
• Çay ve kahve tüketimi azaltılmalıdır.
• Doğal yolla doğuran kadınlar 24, sezaryen yapan kadınların 48 saat hastanede gözetim altında kalması gerekir.
• Hastaneden çıktıktan sonra evde de annelerin bir süre dinlenmesi gerekir.
• Dinlenmek, sürekli uzanmakla aynı şey değildir. Evde dolaşmak ve basit ev işleri yapmak anne için kan dolaşımının artmasında önemli bir faktördür.
• Normal doğum yapmış kişiler ortalama 1 hafta sonra basit egzersizlere başlayabilirler. Fakat sezaryen yapan annelerin 6 ay boyunca dikişleri zorlayacak hareketlerden kaçınması gerekir.
• Emzirmek için protein açısından zengin yiyecekler yiyin ve gaz yapan yiyeceklerden kaçının.
• Baharatlı, acı, yağlı yiyecekler yemekten kaçınılmalıdır.
• Kabızlıktan korunmak için bol su içmeli ve lifli besinler tüketilmelidir.
• Duş almak için doktorunuzun önerdiği güne kadar bekleyin ve ayakta duş alın.
• Vajinal yolla doğuran kadınlar kadınların vajinal hijyenine özen göstermesi ve koruması gerekir. Günlük ped kullanan kişiler, pedleri sık sık değiştirmeli ve genital bölgeyi kuru tutmalıdır. Sezaryen olan kadınların da dikiş bölgesini temiz tutmaları gerekir.
• Bu süreçte, kadınlar eşleri tarafından destek alabilir. Emzirdikten sonra bebekle uyumak, vücut direncini sağlamak için oldukça önemlidir.
• Göğüslerde enfeksiyon oluşmaması ve süt kanallarının tıkanmaması için bebeğin sık sık emzirilmeli ve fazla süt sağılarak boşaltılmalıdır. Göğüse sıcak bir havlu ile masaj yapılması sertliğin geçmesine yardımcı olacaktır.
• Lohusalık dönemi tam olarak bitene kadar ilişkiden uzak durulmalıdır.
• Bebeğin aşıları ve kontrolleri zamanında yaptırılmalıdır.
• Bebek doğruktan sonra vajina kontrolü yaptırmak önemlidir.
• Ağır kanama ve pıhtılaşma, akıntının renginin değişmesi, kesi yerinde şişlik, kızarıklık, şiddetli ağrı, kusma ve mide bulantısı gibi durumlarda hemen doktora başvurulmalıdır.
• Emziren anneler doktor tarafından verilen ilaç ve vitaminler dışında herhangi bir ilaç kullanmamalıdır.